Günlük Notlar Yazılar

UAB Ne Demek? Toplumsal Yapılar ve Cinsiyet Rolleri Üzerine Bir Analiz Toplumlar, bireylerin sosyal ilişkilerini şekillendiren, onların kimliklerini oluşturduğu ve bir arada yaşadığı karmaşık yapılarla doludur. Sosyologlar, bu yapıları anlamak için sürekli olarak toplumsal normlar, kültürel pratikler ve cinsiyet rolleri üzerine çalışmalar yaparlar. Bu yazıda, “UAB” teriminin ne anlama geldiğini sadece bir kısaltma olarak değil, aynı zamanda toplumsal yapılarla etkileşim içinde nasıl şekillendiğini anlamaya çalışacağım. Bir araştırmacı olarak, toplumdaki küçük ama önemli kavramların, bireylerin yaşamlarını nasıl şekillendirdiğini incelemek her zaman ilgi çekici olmuştur. Bu yazıyı okurken, “UAB” teriminin toplumsal normlar, cinsiyet rolleri ve kültürel pratiklerle olan bağlantılarını keşfedeceksiniz. Bu kavramlar,…

“Karın zarı kanseri tedavi edilir mi?” Evet—ama hangi bedelle, kimin için ve hangi kanıta dayanarak? Net konuşalım: Karın zarı kanseri (peritoneal malignite) tedavi edilebilir; fakat “tedavi edilebilir” ifadesi çoğu zaman bir pazarlama sloganına dönüşüyor. Bazı merkezler, seçilmiş vakalarda dramatik başarıları öne çıkarırken, erken tanı şansı düşük olan hastaların gerçek mücadeleleri görünmezleşiyor. Tartışmayı açıyorum: Klinik başarı öyküleri mi toplumsal gerçekler mi—hangisini konuşacağız? Karın zarı kanseri; primer peritoneal kanser, peritoneal mezotelyoma ya da yumurtalık, kalın bağırsak, mide gibi kaynaklardan periton yüzeyine yayılmış (karsinomatozis) kanserleri kapsar. Tedavi seçenekleri; sitoredüktif cerrahi (CRS), ameliyat sırasında ısıtılmış kemoterapi (HIPEC), sistemik tedaviler (kemoterapi/akıllı ilaç/immunoterapi), hedefli girişimler ve…

Tahin Helva Nerede Meşhur? Bir Tatlının Antropolojik Yolculuğu Dünyayı anlamanın en güzel yollarından biri, onun tatlarını takip etmektir. Bir antropolog olarak hep şunu düşündüm: Her yemek, bir toplumun diliyle konuşur; her tatlı, bir kimliğin hikâyesini anlatır. Tahin helva da bu anlamda yalnızca bir yiyecek değil, bir kültürel ritüeldir. Peki, Tahin helva nerede meşhur? Bu soru, coğrafi bir meraktan çok, insanın kimliğini, aidiyetini ve toplumsal belleğini anlamaya açılan bir kapıdır. Çünkü helva, Anadolu’nun mutfaklarından değil, hafızasından doğmuştur. 1. Tahin Helvanın Kökeni: Kültürel Bir Buluş Noktası Tahin helva, tahin (susam ezmesi) ve şekerin birleşiminden doğar. Ancak bu basit tarifin arkasında binlerce yıllık…

Kartografide Güneş Ne Demek? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Adalet Perspektifinden Bir Yolculuk Haritalar yalnızca coğrafi gerçeklikleri temsil etmez; aynı zamanda dünyayı anlama biçimimizin, bakış açımızın ve değer yargılarımızın da aynasıdır. “Kartografide Güneş” dediğimizde, sadece bir yönlendirme aracından ya da gök cisminden bahsetmeyiz. Aslında, bilginin merkezini, ışığın nereden geldiğini ve kimin bakış açısının norm olarak kabul edildiğini konuşuruz. Bu yazıda, Güneş metaforunun haritacılıkta ne anlama geldiğini; toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet perspektiflerinden ele alarak birlikte keşfedeceğiz. Güneş Bir Yön Değil, Bir Merkez: Haritalarda Gücün Sembolü Kartografide Güneş, çoğu zaman konum belirleme, yön tayini ve zaman hesaplama gibi teknik süreçlerin merkezinde…

Kart Karı Ne Demek? Bilimin Merceğinden Sosyal Bir Kavramın Anatomisi Bir Kelimenin Ardındaki Sosyolojik Gerçek: “Kart Karı”yı Anlamaya Hazır mısın? Bazı kelimeler vardır ki, günlük dilde sıkça karşımıza çıkar ama derinlemesine düşünüldüğünde, dilin taşıdığı tarihsel, kültürel ve hatta bilimsel arka planı gözler önüne serer. “Kart karı” tam da bu türden bir ifadedir. Kimi zaman esprili bir tonda, kimi zaman küçümseyici bir söylem olarak kullanılan bu kelime, aslında bir toplumun yaşlılığa, kadına ve toplumsal rollere bakış açısını yansıtan güçlü ipuçları taşır. Bu yazıda, bilimsel bir mercekten bakarak “kart karı ne demek?” sorusuna sadece bir tanım değil, aynı zamanda sosyolojik ve psikolojik…

Karma Ekonomi Modeli Hangi İlke? Piyasa ile Devletin Gerçekçi, Huzursuz Evliliği Peşin konuşayım: Karma ekonomi, “en iyisi ikisinden de biraz” diye geçiştirilecek bir orta yolculuk değil; tersine, gerilim hattında yürümeyi göze alan cesur bir tasarımdır. Piyasanın verimlilik iddiasıyla devletin adalet ve istikrar arayışı aynı masaya oturur; anlaşamadıkları her başlık, faturayı bize —vergi mükelleflerine, çalışanlara, girişimcilere ve tüketicilere— keser. O yüzden soruyu sert soralım: Karma ekonomi modeli hangi ilkeye dayanır? Cevap, göründüğünden daha sivri. Kısa cevap: Karma ekonomi, “etkinlik–adalet–istikrar” üçlüsünü aynı anda maksimize etmeye çalışan, yani piyasa sinyallerini saygıyla izlerken kamusal müdahaleyi gerekçe ve ölçüyle kullanan ilkeye dayanır. Başka deyişle: Piyasa…

Kariyerist Olmak Ne Demek? İnsan İlişkileri Arasında Kaybolan Bir Yolculuk Bir Hikâyeyle Başlayalım… Bir pazartesi sabahıydı. Güneş, şehirdeki en yüksek plazaların camlarına vuruyor, gri gökyüzünü bile umutlu gösteriyordu. O plazalardan birinde, iki insan aynı binada, farklı hayallerle güne başlıyordu: Elif ve Mert. Elif, insan ilişkilerini önemseyen, her sabah ofise geldiğinde çay ocağındaki görevliye “Günaydın” demeyi unutmayan biriydi. İnsanları anlamaya çalışan, onların dertlerini dinleyen, iş arkadaşlarını sadece birer meslektaş olarak değil, hayatının parçası olarak gören bir kadındı. Mert ise bambaşkaydı. Onun için önemli olan hedeflerdi. Her sabah masasına oturur, yapılacaklar listesini açar ve bir planlayıcı gibi günü dakikası dakikasına hesap ederdi.…

Karga Burun Nasıl Yazılır? (Dilbilgisiyle Güldüren, İşleviyle Hayat Kurtaran O Meşhur Pense) Merhaba sevgili kelime sevdalıları ve alet çantası romantikleri! Bugün hem yazım kurallarının şık dünyasına hem de atölyelerin vazgeçilmez yıldızına mini bir tur yapacağız. Sizi gülümsetmek, bir yandan da “artık bunun doğrusunu ezbere biliyorum” dedirtmek gibi sevimli bir hedefim var. Üstelik konuyu iki kahramanımızla ele alacağız: stratejik ve çözüm odaklı Mert ile empatik ve ilişki odaklı Elif. İkisi de bir kelime ve bir pense yüzünden aynı masaya oturdu: “Karga burun mu, kargaburun mu?” Doğru Yazım: “Kargaburun” Bitişik Yazılır Mert dosyayı açıyor, gözlüğünü düzeltiyor ve net konuşuyor: “Arkadaşlar, doğru yazım…

Karbonik anhidraz, CO₂ + H₂O ⇄ H⁺ + HCO₃⁻ reaksiyonunu yıldırım hızında katalizleyerek solunum, asit-baz dengesi, böbrek, göz, mide ve beyin fizyolojisinin görünmeyen direğini oluşturur; fakat bu “tek cümlelik tanım” gerçek hikâyeyi eksik bırakır. Karbonik Anhidrazın Gerçek Görevi: Bir Kimyasal Hızlandırıcıdan Fazlası Şunu en baştan söyleyeyim: Karbonik anhidrazı “sıradan bir asit–baz enzimi” sanıyorsanız, hem bilimi hem de klinik gerçekliği küçümsüyorsunuz. Bu enzim, karbon dioksitin suyla tepkimesini CO₂ + H₂O ⇄ H₂CO₃ ⇄ H⁺ + HCO₃⁻ doğrultusunda milyonlarca kat hızlandırır. Kâğıt üzerinde basit görünen bu dönüşüm, gerçekte kırmızı kan hücrelerinde CO₂ taşınmasından akciğerlerde CO₂’nin atılmasına, böbreklerde bikarbonat geri emiliminden gözde aköz…

Karagöz Oyununda Kadınlara Ne Denir? Geleneksel Rollerden Modern Yorumlara Uzanan Bir Yolculuk Farklı Bakışlarla Bir Konuya Yaklaşmak Bazı sorular vardır ki, cevabı sadece bir kelime değildir; arkasında yüzyılların toplumsal hafızası, kültürel dinamikleri ve insanın kendini anlama çabası yatar. “Karagöz oyununda kadınlara ne denir?” sorusu da tam olarak böyledir. İlk bakışta basit gibi görünse de, bu soru hem Osmanlı toplum yapısına hem de toplumsal cinsiyet rollerinin tarihsel dönüşümüne ayna tutar. Gelin bu konuyu erkeklerin daha analitik ve veri odaklı yaklaşımı ile kadınların daha duygusal ve toplumsal etkiler üzerine kurulu bakışıyla birlikte derinlemesine inceleyelim. Geleneksel Karagöz Oyununda Kadın Figürlerinin Yeri Karagöz ve…